कोरोनाच्या पहिल्या आणि दुसऱ्या लाटेने जगभरातील लोकांवर वाईट परिणाम केला आहे. कोविड -१ tशी लढा दिल्यानंतर लाखो लोक बरे झाले आहेत, परंतु अलिकडच्या दिवसांत उदयास आलेल्या ‘लाँग कोविड’ची परिस्थिती आरोग्य तज्ञ आणि शास्त्रज्ञांना चिंतेत टाकली आहे. लांब कोविड ही अशी स्थिती आहे ज्यात कोविड -१ facing चा सामना करणाऱ्या अनेक लोकांना या रोगाची लक्षणे दीर्घकाळ सहन करावी लागतात.
अभ्यास दर्शवतात की कोविड -१ with ची लागण झालेले किमान ५ ते २४ टक्के लोक संसर्गानंतर किमान तीन ते चार महिने टिकून राहतात. जुनाट कोविडचा धोका यापुढे थेट वयाशी किंवा कोविड रोगाच्या सुरुवातीच्या तीव्रतेशी संबंधित असल्याचे मानले जात नाही. म्हणूनच, दीर्घ कोविडची लक्षणे अद्याप तरुण लोक आणि सुरुवातीला सौम्य कोविड असलेल्या लोकांमध्ये विकसित होऊ शकतात.
मेंदूच्या धुक्यामुळे रुग्णाला एकाग्रता करता येत नाही
ऑस्ट्रेलियाच्या मेलबर्न येथील फ्लोरी इन्स्टिट्यूट ऑफ न्यूरोसायन्स अँड मेंटल हेल्थचे संशोधक ट्रेव्हर किलपॅट्रिक आणि स्टीव्हन पेट्रो यांनी लाँग कोविड संदर्भात अभ्यास केला आहे. त्यांच्या मते, काही लोकांमध्ये लाँग-कोविडची लक्षणे लवकर सुरू होतात आणि टिकून राहतात, तर काही सुरुवातीच्या संसर्गानंतर चांगले दिसतात. त्याच्या लक्षणांमध्ये अत्यंत थकवा आणि श्वासोच्छवासाच्या गुंतागुंत यांचा समावेश आहे.
किलपॅट्रिक आणि पेट्रो म्हणतात, “न्यूरोसायंटिस्ट म्हणून आम्हाला विशेषतः चिंता वाटणारी गोष्ट म्हणजे दीर्घकालीन कोविड असलेल्या अनेक लोकांना एकाग्रता आणि नियोजन यासारख्या कामात अडचणी येतात. ही स्थिती ‘ब्रेन फॉग’ म्हणून ओळखली जाते
विषाणू आपल्या मेंदूपर्यंत कसा पोहोचतो?
तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की आमच्याकडे पुरावे आहेत की श्वसनाच्या विविध विषाणूंचा इन्फ्लूएन्झासह मेंदूच्या बिघडण्याशी संबंध आहे. 1918 च्या स्पॅनिश फ्लू साथीच्या नोंदींमध्ये, स्मृतिभ्रंश, संज्ञानात्मक घट म्हणजेच मानसिक चेतना कमी होणे, शारीरिक हालचालींमध्ये अडचणी आणि भरपूर झोप.
2002 मध्ये सार्सचा उद्रेक आणि 2012 मध्ये MERS चा उद्रेक झाल्याचे पुरावे सूचित करतात की या संसर्गातून बरे झालेल्या सुमारे 15-20% लोकांना नैराश्य, चिंता, स्मरणशक्ती आणि थकवा जाणवला. असा कोणताही ठोस पुरावा नाही की सार्स-सीओव्ही -2 विषाणू, ज्यामुळे कोविड होतो, रक्त-मेंदूच्या अडथळ्यामध्ये प्रवेश करू शकतो, जे सामान्यतः मेंदूला रक्तप्रवाहात प्रवेश करणाऱ्या मोठ्या आणि धोकादायक रक्त-रेणूंपासून वाचवते.
परंतु आकडेवारी दर्शविते की ते आपल्या मेंदूशी आपले नाक जोडणाऱ्या नसाद्वारे आपल्या मेंदूपर्यंत पोहोचू शकते. संशोधकांना याचा संशय आहे कारण बर्‍याच संक्रमित प्रौढांमध्ये, विषाणूची अनुवांशिक सामग्री नाकाच्या भागामध्ये सापडली होती जी वास घेण्याची प्रक्रिया सुरू करते, तसेच ‘वास कमी होणे’ लक्षणांसह कोविड असलेल्या लोकांद्वारे अनुभवले जाते.
कोविड मेंदूला कसे नुकसान करते?
हे अनुनासिक संवेदी पेशी मेंदूच्या एका भागाशी जोडतात ज्याला “लिम्बिक सिस्टीम” म्हणतात, जे भावना, शिक्षण आणि स्मरणशक्ती समजून घेण्यास आणि व्यक्त करण्यात गुंतलेली आहे. जूनमध्ये प्री-प्रिंट ऑनलाइन म्हणून प्रकाशित झालेल्या यूके-आधारित अभ्यासात, संशोधकांनी कोविडच्या संपर्कात येण्यापूर्वी आणि नंतर लोकांच्या मेंदूच्या प्रतिमांची तुलना केली.
त्यांनी दाखवून दिले की संक्रमित नसलेल्या लोकांच्या तुलनेत लिंबिक प्रणालीचे काही भाग कमी झाले आहेत. हे भविष्यात मेंदूच्या आजारांची असुरक्षितता दर्शवू शकते आणि दीर्घकालीन कोविड लक्षणांच्या उदयामध्ये भूमिका बजावू शकते.
कोविडचा अप्रत्यक्षपणे मेंदूवरही परिणाम होऊ शकतो. विषाणू रक्तवाहिन्यांना हानी पोहोचवू शकतो आणि एकतर रक्तस्त्राव किंवा अडथळा निर्माण करू शकतो ज्यामुळे मेंदूला रक्त, ऑक्सिजन किंवा पोषक तत्वांचा पुरवठा विस्कळीत होतो, विशेषत: समस्या सोडवण्यासाठी जबाबदार असलेल्या भागात.
विषाणू विषारी रेणूंचे उत्पादन वाढवते
विषाणू रोगप्रतिकारक शक्ती देखील सक्रिय करतो आणि काही लोकांमध्ये ते विषारी रेणूंचे उत्पादन वाढवते ज्यामुळे मेंदूचे कार्य बिघडू शकते. जरी यावर संशोधन चालू आहे. परंतु आतड्याच्या कार्यावर नियंत्रण ठेवणाऱ्या नसावर कोविडच्या परिणामांचाही विचार केला पाहिजे. हे पचन आणि आतड्यांच्या जीवाणूंचे आरोग्य आणि रचना प्रभावित करू शकते, जे मेंदूच्या कार्यावर परिणाम करतात.
विषाणू पिट्यूटरी ग्रंथीच्या कार्यावर देखील परिणाम करू शकतो. पिट्यूटरी ग्रंथी, ज्याला अनेकदा “मास्टर ग्रंथी” म्हणून संबोधले जाते, हार्मोनचे उत्पादन नियंत्रित करते. यामध्ये कोर्टिसोलचा समावेश आहे, जो तणावावर आपला प्रतिसाद नियंत्रित करतो. जेव्हा कॉर्टिसॉलची कमतरता असते, तेव्हा ती दीर्घकालीन थकवामध्ये योगदान देऊ शकते. जागतिक अपंगत्वाच्या ओझ्यात आधीच मेंदूच्या विकारांचे मोठे प्रमाण पाहता, सार्वजनिक आरोग्यावर कोविडचा संभाव्य दीर्घकालीन प्रभाव प्रचंड आहे.
लाँग कोविडवर पुरोगामी संशोधनाची गरज आहे
लाँग कोविड बद्दल प्रमुख अनुत्तरित प्रश्न आहेत ज्यांची तपासणी करणे आवश्यक आहे, ज्यात रोग कसा पकडला जातो, जोखीम घटक काय असू शकतात आणि परिणामांची व्याप्ती, तसेच त्यावर उपचार करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग. लाँग कोविडबद्दल कितीही प्रश्न असले तरी, एक गोष्ट निश्चित आहे की कोविडच्या प्रकरणांमध्ये वाढ थांबवण्यासाठी आपल्याला शक्य ते सर्व करावे लागेल, ज्यात लसीकरणासाठी पात्र होताच लस मिळवणे समाविष्ट आहे.
