एअर स्पेस म्हणजे काय आणि देश त्याच्या पाण्याची आणि हवेची मर्यादा कशी ठरवतो ते जाणून घ्या

कोणत्याही देशाच्या जमिनी आणि पाण्याच्या वरील खगोलीय भागाला हवाई क्षेत्र म्हणतात. जमीन आणि पाण्याप्रमाणे, त्या देशाचे या हवाई क्षेत्रावर अधिकार आहेत. म्हणूनच तो देश ठरवतो की या हवाई क्षेत्रातून कोण जाऊ शकते आणि कोण नाही.

हवाई क्षेत्राच्या उल्लंघनामुळे एक अफगाण जेट कोसळले.

सोमवारी अनेक वाईट बातमीनंतर अफगाण सैन्याच्या विमानाच्या अपघाताची बातमी खरोखरच हृदयद्रावक होती. उझबेकिस्तानमध्ये कोसळले हे विमान लष्करी जेट होते जे सीमा ओलांडताना 16 ऑगस्ट रोजी उझबेकिस्तानमध्ये कोसळले. उझबेकिस्तानच्या संरक्षणमंत्र्यांनी ही माहिती दिली. सांगितले जात आहे की या विमानाने हवाई क्षेत्र ओलांडण्याचा प्रयत्न केला. उझबेकिस्तानने 84 अफगाण सैनिकांनाही कैद केले आहे. हवाई क्षेत्र म्हणजे काय आणि ते देशासाठी का महत्त्वाचे आहे ते जाणून घ्या.

हवाई क्षेत्राचे तीन प्रकार आहेत

जेव्हा कोणत्याही देशासाठी सीमा निश्चित केली जाते, तेव्हा त्याच्या हद्दीत येणाऱ्या जमिनीबरोबरच पाणी आणि आकाशाचीही चर्चा होते. कोणताही देश समुद्रावर 12 समुद्री मैलांपर्यंत म्हणजेच जमिनीच्या किनाऱ्यापासून 22.2 किलोमीटरपर्यंत आपला हक्क राखतो आणि त्याला जल सीमा किंवा किनारपट्टी सीमा म्हणतात. कोणत्याही देशाच्या जमिनी आणि पाण्याच्या वरील खगोलीय भागाला हवाई क्षेत्र म्हणतात.

जमीन आणि पाण्याप्रमाणे, त्या देशाचे या हवाई क्षेत्रावर अधिकार आहेत. म्हणूनच तो देश ठरवतो की या हवाई क्षेत्रातून कोण जाऊ शकते आणि कोण नाही. जमिनीवरून उंची आणि वापराच्या आधारावर हवाई क्षेत्र वेगवेगळ्या श्रेणींमध्ये विभागले गेले आहे. जसे नियंत्रित हवाई क्षेत्र, अनियंत्रित हवाई क्षेत्र, विशेष वापर हवाई क्षेत्र आणि प्रतिबंधित हवाई क्षेत्र.

नियंत्रित आणि विशेष वापर हवाई क्षेत्र

नियंत्रित हवाई क्षेत्र म्हणजे हवाई क्षेत्र ज्यामध्ये फ्लाइटमधील विमान हवाई वाहतूक नियंत्रणाद्वारे नियंत्रित केले जातात. हे एअरस्पेस A, B, C, D आणि E मध्ये उंचीनुसार विभागले गेले आहे. एटीसी अनियंत्रित हवाई क्षेत्रात उड्डाण करणाऱ्या विमानांना सूचना देत नाही. या विमानांच्या वैमानिकांना व्हिज्युअल फ्लाइटच्या नियमांनुसार विमानाचे नियंत्रण करावे लागते. याला जी हवाई क्षेत्र असेही म्हणतात आणि ते जमिनीपासून कमी उंचीवर आहे.

लष्कराने वापरलेल्या हवाई क्षेत्रासह विशेष वापराच्या हवाई क्षेत्रामध्ये विविध विशेष वापरासाठी हवाई क्षेत्र समाविष्ट आहे. कोणतेही विमान प्रतिबंधित हवाई क्षेत्रात उडू शकत नाही. हे अनेकदा ऐतिहासिक इमारती आणि सुरक्षा तळांच्या वर घडते. भारतात ताजमहालवर उड्डाण करण्यास मनाई आहे.

वायुमार्ग कसा निवडला जातो?

कोणत्याही दोन ठिकाणांमधील हवाई मार्ग निश्चित करण्यासाठी काही मापदंड आहेत. पहिले उपाय म्हणजे अंतर. फ्लाइटच्या मूळ बिंदूपासून उड्डाणाच्या गंतव्यस्थानापर्यंत सर्वात कमी हवाई अंतर असलेला मार्ग निवडला जातो. यानंतर, हे पाहिले जाते की या मार्गाचे हवामान कसे आहे, वाऱ्याचा वेग काय असेल, आणीबाणीच्या वेळी जवळच्या विमानतळाचे अंतर किती असेल आणि हवाई क्षेत्राखाली किंवा पाण्यात पडणाऱ्या क्षेत्रात कोणताही वाद नाही क्षेत्र.

हे सर्व मापदंड पूर्ण केल्यानंतर, उड्डाण मार्ग निवडला जातो. तथापि, प्रत्येक देशाला त्याच्या हवाई क्षेत्रावर स्वतःचे विशेषाधिकार आहेत. कोणत्या देशाला तो आपल्या हवाई हद्दीत प्रवेश करू देतो आणि कोणत्या विमानावर बंदी घालतो हे त्या देशाचा अधिकार आहे. भारतीय हवाई क्षेत्र हा भारत सरकार आणि भारतीय हवाई दलाचा विशेषाधिकार आहे. कोणत्याही विमानाला भारताच्या हवाई क्षेत्रात प्रवेश करण्यासाठी त्यांच्याकडून परवानगी घ्यावी लागते.